09/08/2020

Tub va murakkab sonlar

 1. Faqat o'ziga va birga bo'linadigan natural sonlarga tub sonlar deyiladi. Masalan: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, ... . (1000 gacha bo'lgan tub sonlar jadvali)

2. Ikkitadan ortiq bo'luvchisi bo'lgan natural sonlarga murakkab sonlar deyiladi. Masalan: 4, 9, 21, 36, ... .

3. 1 soni tub ham, murakkab ham emas.

4. Har qanday murakkab sonni tub sonlar ko'paytmasi ko'rinishida ifodalash mumkin. Buning uchun murakkab sonni tub sonlarga ketma-ket bo'linadi. 

Misol. 1) 36 soni quyidagicha tub sonlarga ajratiladi:

36=22⋅3

2) 24 soni quyidagicha tub sonlarga ajraladi:
24=23⋅3

5. Berilgan N sonni tub ekanini aniqlash uchun uni √N sonigacha bo'lgan tub sonlarga bo'lib ko'rish yetarli. Masalan, 751 sonini √751≈27 gacha bo'lgan tub sonlar: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 sonlariga bo'lib ko'riladi. Bu sonlarning hech qaysisiga bo'linmaydi. Demak, 751 tub son ekan.

6. Berilgan A sonning natural bo'luvchilari soni (NBS) quyidagicha topiladi. A soni tub ko'paytuvchilarga ajratiladi: A=am⋅bn⋅ck.
NBS=(m+1)⋅(n+1)⋅(k+1) ga teng. 
Misol. 1) 36 sonining NBS ni topamiz. 36=22⋅32. NBS(36)=(2+1)⋅(2+1)=3⋅3=9.
2) 24 sonining NBS ni topamiz. 24=23⋅3. NBS(24)=(3+1)⋅(1+1)=4⋅2=8.

7. Natural bo'luvchilari yig'indisi (NBY).

Misol. 1) 36 ning natural bo'luvchilar yig'indisi. 36=22⋅32: